Goed manoeuvreren met een motorboot of catamaran ?

Het manoeuvreren met een motorboot of motorjacht wordt, vooral door zeilers, vaak onderschat.
Omdat een motorboot (of catamaran) een hoge vrijboord  en geen kiel heeft, is  deze veel gevoeliger voor drift aan de wind dan een zeiljacht.
Het is ook belangrijk om te weten dat de verschillende soorten aandrijvingen een verschillende aanpak vereisen:

Eén schroef op vaste as
Meestal van toepassing op kanaalboten.
Dit is een beetje vergelijkbaar met een zeilboot, maar een motorboot heeft doorgaans een kleiner roerblad dan een zeiljacht, waardoor hij opnieuw minder manoeuvreerbaar is.
Meestal is de schroef wel groter en de motor krachtiger waardoor hij  meer vermogen heeft.
Met een schroef op vaste as moet men rekening  houden met het schroefeffect.
Belangrijk is, in vooruit altijd eerst te sturen en dan pas gas te geven.

Om kort te manoeuvreren is het best om pulserend gas te geven in vooruit om extra druk te geven op het roerblad.
Ook in achteruit geef je best pulserend gas als je gebruik wil maken van het schroefeffect.
In achteruit zijn deze boten meestal moeilijk manoeuvreerbaar en komt een boegschroef goed van pas.

Twee schroeven op vaste as
Meestal van toepassing op grotere zeegaande  boten boven de 40 voet.( of catamaran )
Deze zijn iets  gemakkelijker te manoeuvreren omdat men kan gebruik maken van het koppel tussen de schroeven.
Om te manoeuvreren kan men kiezen om het roer midscheeps te laten staan en enkel gebruik te maken van de motoren. Als men kiest om het roer te gebruiken is dit enkel nuttig bij voorwaartse voorstuwing.
Bij krachtige motoren zoals bij planerende boten is het niet nodig, en zelf af te raden, om gas te geven. De eerste klik op de gashendels is meestal  al ruim voldoende om vlot te kunnen manoeuvreren. Met deze type van aandrijving kan men de boot rond zijn as draaien. Opgelet : hou er rekening mee dat de schroef in vooruit  krachtiger is dan de schroef in achteruit.  De boot zijdelings tegen de wind sturen lukt echter niet.

Een hekaandrijving met 1 motor (of ook Z-drive genoemd)  
Zowel van toepassing bij binnenboord- als buitenboordmotoren. Typisch voor snelle planerende speedboten  tot 35 voet.
Deze boten hebben geen roer en om ze goed te kunnen besturen  moet men altijd gebruik maken van de motor. Hier is eerst sturen en dan gas geven absoluut een noodzaak.
Omdat deze snelle boten voorzien zijn van krachtige motoren is het meestal ook niet nodig om extra gas te geven.
In achteruit varen met een strakke zijdelingse wind kan met deze boten lastig zijn . Het schroefeffect zorgt ervoor dat hij in één richting beter draait dan in een andere richting (vooral in achteruit).
Bij aandrijvingen met dubbele schroef moet men geen rekening houden met het schroefeffect.
 
Hekaandrijving met twee motoren (binnen- of buitenboordmotor)
Van toepassing op grotere, snelle planerende  boten tot 45 voet.
Veel onervaren en slecht opgeleide schippers hebben hier de neiging om het stuurwiel midscheeps te zetten en de motoren te gebruiken zoals bij 2 motoren op schroefassen. Dit is niet zo efficiënt omdat bij hekaandrijving de schroeven veel dichter bij elkaar staan dan bij schroefassen en het koppel niet zeer groot is. Het is veel efficiënter om het stuurwiel te draaien in de richting die men wil uitvaren en slechts  één motor te gebruiken. Ook in achteruit is dit de beste methode.
Het stuurwiel draaien en dan de motoren in tegengestelde richting laten draaien, werkt helemaal niet!

POD-systemen
POD-systemen zoals  Volvo IPS (Inboard Propulsion System)  and Cummins MerCruiser Zeus drives zijn meer en meer populair op motorjachten.  Als ze uitgerust zijn met een joystick kan men ze in alle richtingen sturen zonder teveel te moeten nadenken . Een computer zorgt ervoor dat de schroeven in de correcte  stand staan.
Ik raad je aan om  zoveel mogelijk je schip te manoeuvreren met het stuurwiel en met de motoren (zonder joystick), op dezelfde wijze als bij twee-motoren hekaandrijving (zie hierboven) en de joystick enkel te gebruiken om je uit de nood te helpen.

Boegschroef
Een boegschroef is  een elektrische ( of hydraulische ) motor waarmee je  de boeg naar bakboord of stuurboord  kan  sturen. Het is een handig hulpmiddel, maar zorg ervoor dat je er niet afhankelijk van bent en gebruik het op een correcte manier.

Lees ook over het correct gebruik van een boegschroef.

Hoe goed ik het ook probeer te beschrijven,  je kan niet leren manoeuvreren uit een handboek.  De enige manier is een goede cursus havenmanoeuvres voor zeil- of motorboten  volgen.

Havenmanoeuvres maakt deel van de RYA opleidingen Dagschipper & Kustschipper

Lees ook mijn artikel over :

• Het correct gebruik van een boegschroef..
• Tips om te manoeuvreren zonder stress
• Het schroeffect door dummies

Nog tips , vragen of opmerkingen  ? Laat het mij weten op nautinstruct@gmail.com