Het belang van zee en rivierloodsen.

Een loods is een ervaren kapitein, speciaal opgeleid en bevoegd om schepen binnen te loodsen in havens, op de rivieren en kanalen. Er zijn zeeloodsen, rivierloodsen, kustloodsen en kanaalloodsen. Elke loods heeft zijn specialiteit. De loods geeft advies aan de kapitein die volledig verantwoordelijk blijft.

Het nut van een loods
De overheden willen het risico verminderen van ongevallen langs de kust, in de havens, rivieren en kanalen door de kapitein te laten bijstaan door een loods die het lokaal gebied (met wind, stroming en ondieptes) als zijn broekzak kent. De loods spreekt ook de lokale taal wat niet alleen belangrijk is om te communiceren met de controletorens en sleepboten maar ook met andere watergebruikers die niet noodzakelijk de Engelse taal machtig zijn zoals lokale vissersboten, binnenvaart en pleziervaart.
Een scheepsongeval kan niet alleen een milieuramp veroorzaken maar ook een haven of rivier voor weken blokkeren met alle gevolgen van dien (vb: het ongeval van de Evergreen in het Suezkanaal die de scheepsvaart en de economie wereldwijd beïnvloed heeft).

Zijn loodsen onfeilbaar?
Ook met loodsen aan boord gebeuren er, helaas, nog ongelukken. Zie o.a de aanvaring van de LNG tanker Al Oraiq en het cargoschip Flinterstar voor de kust van Zeebrugge waarbij het cargoschip Flinterstar gezonken is. Op de LNG-gastanker waren er twee loodsen aanwezig en op het cargoschip één loods en toch zijn ze tegen elkaar gevaren voor de kust van Zeebrugge. Gelukkig vielen er geen dodelijke slachtoffers.
Lees ook: https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/4610/onderzoek-aanvaring-flinterstar-%E2%80%93-al-oraiq

Verplichting voor schepen om een loods te nemen?
De verplichting voor zeeschepen om een loods te nemen, hangt af van land tot land en van haven tot haven. Doorgans zijn schepen boven de 500gt verplicht zijn om een loods te nemen.
Voorbeeld: Op de Schelde zijn schepen boven 80 m in lengte en/of met gevaarlijke lading loodsplichtig.
De loodsdienst is 24/24 – 365d per jaar beschikbaar.

Rol van de loodsen?
Een loods neemt niet het commando van het schip over, wel de navigatie. Wettelijk is hij slechts een “adviseur”. De kapitein heeft altijd het laatste woord. Maar hij zou dom zijn het advies van een loods (die tenslotte de lokale specialist is) niet te volgen. Wettelijk draagt de kapitein wel de eindverantwoordelijkheid.

Hoe loods worden?
Na het behalen van het diploma van Master in de nautische wetenschappen op de Hoge Zeevaartschool moet de kandidaat een tiental jaren varen op de koopvaardij en de rangen doorlopen van aspirant-officier tot kapitein. Je kan geen loods worden zonder het brevet van kapitein ter lange omvaart te hebben.
Daarna moet de kandidaat-loods slagen in een toelatingsproef bij het Loodswezen, gevolgd door een heel jaar intensieve opleiding. Die bestaat uit theorie en praktijk en is redelijk zwaar.
Na het slagen in de verschillende examens mag men schepen beloodsen tot 125 m lengte. Gedurende 13 jaar klimt men steeds hoger op de ladder, letterlijk en figuurlijk (er zijn 7 verschillende categorieën van loodsen) en kan men uiteindelijk schepen beloodsen van 400 m lengte en 16 m diepgang (dit is voor de haven van Antwerpen). Tijdens de loopbaan moet men regelmatig bijscholing volgen, o.a. op simulator.
De taak van loods omvat ook andere taken dan alleen het beloodsen van schepen. Om beurt moeten ze de verkeerstoren bemannen, moet er nautisch advies geleverd worden als er een of ander speciaal schip naar Antwerpen komt, enz.

Waarom neemt men een loods?
- Omdat men de lokale wateren, stromingen , verkeer, enz. niet kent.
- Omdat men de plaatselijke reglementering niet kent.
- Omdat men de plaatselijk taal niet kent. (voertaal op VHF is Nederlands op de Schelde)
- Omdat veel kapiteins (zeker op die hele grote schepen) te weinig ervaring hebben met manoeuvreren, en geen ervaring hebben met de plaatselijke gebruiken, b.v. voor het werken met lokale sleepboten.
- Omdat de kapitein vermoeid is.
- Omdat het wettelijk verplicht is.

Is loods een gevaarlijk beroep ?
Op grote zeeschepen klimmen de loodsen aan boord via een loods-ladder. De verticale loodsladder kan tot 9m lang zijn (te vergelijken met de gevel van een gebouw met twee verdiepingen). Je mag dus zeker geen hoogtevrees hebben en een goede fysieke conditie om twee te verdiepingen klimmen via een verticale ladder. De ladder kan bovendien gevaarlijk glad zijn bij nat en vriesweer. Bij woelige zee is het nog eens extra gevaarlijk omdat het schip gaat rollen en stampen.
Loods vrijstelling
Kapiteins op schepen die continu dezelfde trajecten maken zoals ferry’s en roros kunnen mits de nodige ervaring, opleiding en examen een Pilot Exception Certificate (PEC) krijgen.

Kan een plezierjacht beroep doen op een loods ?
Een plezierjacht (onafhankelijk van de grootte) kan uitzonderlijk ook beroep doen op een loods als de schipper niet zeker is dat hij de haven veilig kan bereiken. Dit is een betere optie dan schade op te lopen of mensenlevens in gevaar te brengen .

Tarieven
Loodsgeldtarieven zijn op basis van het product van: lengte x breedte x diepgang. Voor jachten val je natuurlijk in de kleinste categorie.
Voorbeeld : Om een plezierjacht van Oostende naar Antwerpen te varen heeft men twee loodsen nodig. Eerst een kustloods van Oostende naar Vlissingen en dan een rivierloods om van Vlissingen naar Antwerpen te varen.
Totale kost is €279 (zie de officiële tarieven op de website van het loodswezen).
Schepen langer dan 45 m moeten nog een verkeersbegeleidingstoelage betalen, maar jachten kleiner dan 45 m zijn daarvan vrijgesteld.
Hoelang de reis duurt heeft geen invloed op de prijs. Een Belgische loods is een ambtenaar van de Vlaamse overheid en wordt niet per uur betaald. Andere landen kunnen uiteraard andere regels en tarieven hebben.

Kan je zien of er een loods aan boord is ? 

Ja, je kan zien dat er een loods aan boord is aan de Hotel vlag ( volgens de internationale signal code ) aan bakboord van de mast . In Belgie kan je rechtstreeks communiceren met de loods op de Marifoonblokindeling VTS-Scheldegebied

Dank
Artikel opgemaakt met de medewerking van de Kapitein – rivierloods Geert De Vriese
Meer informatie kan je vinden op de website van MDK (Maritieme Dienstverlening en Kust) waaronder het Loodswezen valt: https://www.agentschapmdk.be/nl

 Heb je commentaar of zelf nog iets te melden, laat het ons gerust weten op nautinstruct@gmail.com