Een kiel verliezen heeft catastrofale gevolgen

Het MAIB heeft een rapport geschreven naar aanleiding van het dodelijk ongeval in 2015 van 4 bemanningsleden van het zeilschip Cheeki Rafiki, veroorzaakt door het verlies van de kiel.

Hieronder volgt mijn samenvatting en commentaar:
Alhoewel het redelijk uitzonderlijk is dat een zeilschip zijn kiel verliest, is het toch niet onmogelijk .
In 30 jaar tijd (van 1983 tot 2013) heeft de ISAF 72 gevallen geregistreerd van zeilschepen die hun kiel zijn verloren (d.i. gemiddeld 2,4 per jaar).

De oorzaken  van kielverlies kunnen van verschillende aard zijn, t.t.z.

•    structurele fouten
•    metaalmoeheid  (bij oudere schepen)
•    aanvaringen of aan de grond lopen
•    kwaliteit van de bevestiging (o.a. kielbouten)

Eventuele waarschuwingssignalen van kielproblemen zijn :
•    barsten in  de gelcoat of sporen van roest rond de kielbevestiging  
•    een spleet (hoe klein ook) tussen de kiel en de romp
•    speling van de kiel
•    de kielbouten die druk uitoefen op de rompbevestiging
•    verroeste kielbouten of verroeste bevestigingsplaat.
•    geluid aan de kielbevestiging bij het overstag gaan of zeegang  
Deze waarschuwingsignalen mogen niet genegeerd worden en vereisen een  onmiddellijke inspectie  door een expert.

Aan de grond lopen
Aan de grond lopen moet vermeden worden, maar het kan de beste  overkomen.
Telkens de kiel de bodem of iets anders raakt moet deze grondig geïnspecteerd worden.
Dit kan eventueel onder water gebeuren door een duiker  maar bij voorkeur  door het schip uit het water te liften.
Als  een zeilschip hard in contact komt met de grond of een ander object moet het een veilige noodhaven opzoeken en een grondige inspectie ondergaan.  
Bij licht aan de grond lopen kan men een inspectie eventueel even  uitstellen, zoals :
•    in contact komen met de zeeboden zonder dat de boot werd gestopt
•    als het schip op de bodem botst
•    als niemand zijn evenwicht heeft verloren bij het aan  de grond te lopen
•    als de kiel van het schip in contact is geweest met een zachte boden (zoals zand)

Wat als men zijn kiel verliest?
Als een zeilschip zijn kiel verliest  kapseist hij in een paar seconden waardoor er geen tijd is om  alarm te slaan en/of  een reddingsvlot te water te laten .

Alarm slaan
Bij een gekapseisde boot zal de VHF-marifoon van geen nut zijn .
Een EPIRB die buiten het schip gemonteerd is met een hydrostatische release zou in theorie automatisch  moeten loskomen door de druk van het water en  zou automatisch een noodsignaal moeten uitzenden via de Cospas Sarsat satellieten.
Probleem is echter dat een hydrostatische  release wordt geactiveerd door de druk van het water op een diepte van ongeveer 3 m.
Een gekapseisd zeilschip dat nog drijft zal waarschijnlijk deze diepte niet bereiken  waardoor het automatische activeringsysteem  niet in werking treedt.
Een PLB dat aan een persoon (aan de reddingsvest) bevestigd is kan eventueel manueel  geactiveerd worden.

Reddingsvlot
Als het reddingsvlot in een bakskist opgeborgen is, zal het zo goed als onmogelijk zijn om deze eruit te halen als het schip ondersteboven ligt.
Een reddingsvlot dat op het  dek onder de giek gemonteerd  is met een hydrostatische release zou automatisch moeten vrijkomen als de druk van het water voldoende is (wat meestal niet het geval is met een drijvend gekapseisde zeilboot).
Onder de boot duiken om het vlot vrij te maken zal ook geen gemakkelijk opdracht zijn.
De beste plaats om een reddingsvlot te plaatsen is aan de hekstoel en die op zodanige manier bevestigen dat die eenvoudig losgemaakt kan worden, ook vanuit het water (bv. met een Senhouse Slip Hook)  .

Mogelijke oplossing ( zie foto )
Monteer een (extra)  EPIRB met hydrostatische release  op een hoogte van  minimum 3 m, eventueel op de zijkant van de mast  of bij voorkeur  op een paal  bevestigd op het achterschip (waarop de GNSS – navtex en radarantenne ook gemonteerd kan worden).
Permanent een reddingsvest dragen is uiteraard  noodzakelijk.

Tip : Het kan nuttig zijn om het roer in een fluo oranje kleur te schilderen zodat deze opvalt als het schip ondersteboven ligt.

DIt onderwerp komt aan bod bij de ISAF zwaar weer zeilen opleidingen

Lees ook : Alles wat een schipper moet weten over reddingsvesten

Commentaar of vragen hierover mail mij op nautinstruct@gmail.com