Het gevaar van Orka's voor boten

Sinds 2020 zijn er volgens de GTOA (Grupo de Trabajo Orca Atlántica) ongeveer 500 meldingen gedaan van aanvallen (of interacties, zoals wetenschappers het noemen) van orka’s op boten in de Golf van Biskaje, de Straat van Gibraltar en rond het Iberisch Schiereiland.

Ongeveer 250 schepen raakten beschadigd, waarvan bekend is dat er 8 zijn gezonken (6 zeiljachten en 2 vissersboten).
De meeste aanvallen vonden plaats tussen mei en oktober, met een piek tussen juni en september. Tachtig procent van de aanvallen gebeurde tussen 08:00 en 18:00 uur en twintig procent ‘s nachts.

Bij de aanvallen richten de orka’s zich meestal op de roerbladen, waardoor boten stuurloos raken en soms water maken. In enkele uitzonderlijke gevallen hebben ze ook de romp aangevallen en een zeiljacht laten zinken.
Uit verslagen van de CA (Cruising Association) blijkt dat de meeste schippers verrast werden door de aanvallen zonder enige waarschuwing. Een aanval duurt meestal tussen de 45 en 90 minuten.

Waarom de orka’s sinds enkele jaren boten aanvallen, blijft voorlopig een raadsel voor wetenschappers.

Ik heb een samenvatting gemaakt van de aanbevelingen van officiële organisaties zoals de RYA, Cruising Association, GTOA en de Spaanse maritieme overheid.

Te doen voor vertrek:

1.Raadpleeg de meest recente informatie over interacties met orka’s en stel een reisplan op om risicogebieden en -periodes te vermijden. Lees mijn artikel over passageplanning volgens SOLAS.
- Overweeg je verantwoordelijkheid als schipper voor de veiligheid van je bemanning en bepaal of je echt een gebied moet betreden waar incidenten met orka’s zijn gemeld.
- Bekijk de laatste aanbevolen maatregelen van de GTOA, CA en de Spaanse maritieme overheid via www.orca.pt

In maart 2023 heeft de GTOA de app **GT Orcas** ontwikkeld, die de bewegingen van orka’s en interacties registreert.
Een andere app, **Orcinus**, doet hetzelfde.

•  [Google Play](#) | [Apple Store](#)
•  Orcinus  [Google Play](#) | [Apple Store](#)
•  Facebookgroepen met meldingen: Orca Attack Reports* en - *Orca Attack – Iberia*

2. **Controleer bij je verzekeraar** of je voldoende dekking hebt voor schade door dieren in het wild en voor noodsleepdiensten.

3. **Overweeg om langs de kust op de 20m dieptelijn te varen**, omdat orka’s zich meestal in dieper water bevinden.
Let op: varen dicht langs de kust brengt ook risico’s met zich mee:

•  Dieptes kunnen in sommige regio’s snel veranderen.
•  Er zijn veel visnetten en kreeftenfuiken binnen deze zone.
•  Golven breken gemakkelijker dicht bij de kust.
•  Er is weinig manoeuvreerruimte als er iets misgaat (zoals stuurverlies).
•  Het risico neemt toe bij aanlandige wind en ‘s nachts.

Zorg daarom voor een zorgvuldige planning.

4. **Zorg voor reserveonderdelen** voor het stuurmechanisme en weet hoe je deze kunt vervangen.

5. **Controleer of de noodhelmstok aan boord is** en snel toegankelijk, en oefen het monteren en gebruiken ervan.

6. **Oefen het sturen van je boot onder zeil** zonder de helmstok te gebruiken, ( o.a dmv een drijfanker ) zodat je voorbereid bent op schade of verlies van het roer.

7. **Zorg ervoor dat je VHF/DSC-radio goed werkt** en blijf binnen het bereik (max. 30 mijl). Indien je van plan bent buiten het VHF-bereik te varen, zorg dan voor satellietcommunicatie als back-up. Aangezien 112 en 0900-nummers niet werken op een satelliettelefoon moet je op voorhand de lokale MRCC-telefoonnummers opzoeken. Meer info op https://sarcontacts.info/
Lees ook mijn artikel : Hoever kan men communiceren op zee

8. **Geef een uitgebreide veiligheidsbriefing** aan je bemanning over wat te doen bij een Orka aanval. Bereid een checklist voor en oefen deze vooraf met je bemanning.

9. **Maak een checklist** voor alle mogelijke noodsituaties. Klik hier voor voorbeelden van checklisten voor zeiljachten in geval van nood.

10. **Plan hoe je gaten in de romp kunt dichten** in geval van schade.

11. **Zorg voor extra vaste of mobiele bilgepompen** aan boord.

Wat te doen bij het naderen van een gebied met gemelde orka-incidenten :

•  Houd goede luisterwacht op de VHF-radio.
•  Zorg voor **een goede uitkijk**, vooral achter de boot, op springende walvissen of blaaswolken.
•  Blijf op ruime afstand van gespotte walvissen.
•  Zorg ervoor dat **reddingsvesten worden gedragen** en dat de veiligheidsuitrusting binnen handbereik is.
•  Blijf zoveel mogelijk zitten om te voorkomen dat je omvalt.

Als er orka’s in de buurt worden gezien (binnen 500 meter) of de boot naderen, adviseren de GTOA en de RYA het volgende:

• Zet de motor en het echolood uit om “dood te spelen” en te hopen dat de orka’s snel hun interesse verliezen.
  *Let op*: het strijken van zeilen en het stilleggen van de boot in hoge golven brengt ook risico’s met zich mee.* Mijn advies is om bijgedraaid te gaan liggen. Lees ook mijn artikel over hoe je een zeilboot stillegt onder zeil (oefen dit vooraf).
• Schakel de automatische piloot uit.
• Maak zo min mogelijk geluid (niet schreeuwen).
• Laat het stuur los om letsel te voorkomen. Het kan helpen om het stuur midscheeps vast te zetten met een stevige rubberband om schokken te absorberen en schade aan het besturingssysteem te voorkomen.

Informeer de kustwacht preventief over je locatie en de situatie via VHF-kanaal 16 of een satelliettelefoon als je buiten bereik bent van de VHF.

Wat te doen als je schip wordt geraakt door een orka ( versus GTOA en RYA guidelines)

• Beperk geluid en licht tot een minimum. ( “dood spelen “ )
• Ga zitten om te voorkomen dat je omvalt en jezelf verwondt.
• Informeer onmiddellijk de maritieme autoriteiten (zie lokaal veiligheidsprotocol). Op deze manier kunnen ze sneller ter plaatse zijn indien nodig.
• Blijf kalm en blijf zoveel mogelijk zitten.
• Film de interactie als bewijs voor de verzekering, maar wees voorzichtig om niet overboord te vallen (film bij voorkeur zittend).
• Schippers wordt verzocht , na een interactie , een verslag in te dienen bij de Cruising Association: theca.org.uk/orcas/reports.
  
  **Belangrijke opmerking:** In tegenstelling tot de GTOA en RYA adviseren de Spaanse maritieme autoriteiten om op motor zo snel mogelijk weg te varen naar ondiep water !. 

Opsomming van wat je kan doen als je wordt aangevallen door orka’s?

1.  Volledig stilliggen zonder geluid te maken volgens de RYA en GTOA ( zie aanbevelingen hierboven )
   
   
2.  Naar ondiep water varen volgens de Spaanse kustwacht ( zie aanbevelingen hierboven )
   
   
3.  Zand rond het roer strooien als de orka’s je boot naderen.
   Het idee is om de orka’s te verblinden door zand te strooien en te hopen dat dit hen in de war brengt. Een interactie kan een uur duren, dus je moet voldoende zand voorzien. Dit is waarschijnlijk vooral effectief en nuttig als de boot stilligt.
   
   
4.  Achteruit varen.
   Sommige zeilers hebben de orka’s kunnen afschrikken door tijdens een aanval achteruit te varen. Dit kan echter gevaarlijk zijn bij hoge golven.
   
   
5.  Knalvuurwerk.
   Knalvuurwerk ontploft ook in het water en heeft volgens sommige bronnen de dieren kortstondig afgeschrikt. Wetenschappers waarschuwen echter dat dit gehoorschade bij de dieren kan veroorzaken.
   
   
6.  Vuurpijlen.
   Handstakellichten aansteken en in het water steken tijdens een aanval zou de orka’s kunnen afschrikken met fel licht. Als je een vuurpijl in het water gooit, zal deze onmiddellijk zinken. Het is daarom beter om deze aan een touwtje vast te maken of aan een lange stok en zo in het water te laten zakken achter het schip. Let op: zorg ervoor dat de vuurpijl niet in contact komt met de romp van je schip!
   
   
7.  Metaalgeluiden maken via de zwemladder, metalen as van het roer of een spinnakerboom in het water
   Harde metaalgeluiden maken in het water zou volgens 50% van de zeilers die dit geprobeerd hebben, effectief zijn. Hard bewijs ontbreekt echter. Sommige zeilers hebben ook de scheepshoorn gebruikt om lawaai te maken.
   
   
8.  Elektronische geluiden maken met afschrikkende pingers
   Elektronische pingers zijn ontwikkeld om onder andere dolfijnen weg te houden van visboerderijen. In gespecialiseerde handel zijn afschrikkende pingers te vinden die hoge frequentietonen, kliks en flitslichten uitzenden om dieren af te schrikken. Niet alle pingers zijn echter ontworpen om orka’s te weren, en het is nog niet wetenschappelijk bewezen of ze een aanval kunnen voorkomen.
   Targeted Acoustic Startle Technology (TAST) zou mogelijk een oplossing kunnen zijn. Dit is ontwikkeld door GenusWave.
   Meer informatie: Fishtek Marine
   
   
9.  Afleidingsmanoeuvre
   Een schipper had een fiberglasplaat klaargemaakt om, bij een aanval, in het water te gooien en achter de boot te slepen om de orka’s proberen af te leiden. Hij had echter geen tijd om het te gebruiken. Het idee is in ieder geval diervriendelijk.
   
   
10.  Roerbladen uitrusten met metalen scherpe punten
    Een metalen constructie rond de roerbladen bouwen met scherpe punten of randen zou het roer verstevigen en bij een aanval de muil van de dieren kunnen kwetsen. Hierdoor geven ze het mogelijk sneller op voordat er ernstige schade ontstaat.
    
    
11.  Zwartwatertank ledigen
    Onderzoekers hebben ontdekt dat walvissen hun ontlasting vrijlaten in het water wanneer ze worden aangevallen door orka’s. Ze gebruiken hun staart om een poepwolk te creëren als verdedigingsmiddel. Het lozen van de zwartwatertank tijdens een interactie zou dus mogelijk kunnen helpen. Sommige schippers hebben ook chemische producten en/of kleurstof via hun toilet geloosd.
    
    

    Belangrijke opmerking

    Aangezien orka’s een beschermde diersoort zijn, kunnen sommige methodes onwettig zijn en riskeer je vervolging als je wordt betrapt.
    Bij een levensbedreigende situatie heeft men echter het recht om zich met alle middelen te verdedigen totdat het gevaar geweken is.
    
    

     Conclusie : Helaas is er tot nu toe geen enkele methode gevonden die een gegarandeerd resultaat geeft. 

    
    Commentaar of vragen hierover mail ons op nautinstruct@gmail.com